Sơ cứu cơn đột quỵ não

Đột quỵ não xảy ra khi một mạch máu nuôi một phần não bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ, làm một phần não bị tổn thương do không được cung cấp máu. Tế bào não không có dự trữ oxy, còn glucose chỉ đủ dùng trong 3 phút. Vì thế, nếu dòng máu mang oxy và chất dinh dưỡng nuôi não bị cắt đứt vì một lý do nào đó, tế bào não chỉ chịu đựng được trong 3 – 5 phút sau đó sẽ tổn thương vĩnh viễn.

Có 2 loại đột quỵ não:

• Chảy máu não: mạch máu não bị vỡ đột ngột do tăng huyết áp quá mức, hoặc bị vỡ dị dạng mạch có sẵn trong não;
• Nhồi máu não: Mạch máu não bị tắc nghẽn bởi huyết khối, huyết khối tại mạch não hay huyết khối bắn từ nơi khác đến não.

Những người có nguy cơ đột quỵ não thường là những người mắc bệnh rối loạn chuyển hoá, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, hút thuốc lá, nghiện rượu, béo phì và bệnh tim mạch. Bệnh đột quỵ não nặng hay nhẹ phụ thuộc vào kích thước vùng não bị tổn thương. Ví dụ, một người bị cơn đột quỵ não ngắn có thể chỉ gặp những vấn đề nhỏ như yếu tạm thời vùng cánh tay hoặc một bên chân. Những người bị đột quỵ nghiêm trọng có thể bị tê liệt vĩnh viễn ở một bên cơ thể hoặc mất khả năng nói. Một số người hồi phục hoàn toàn sau đột quỵ, nhưng hơn 2/3 số người sống sót sau cơn đột quỵ sẽ phải chấp nhận một vài di chứng.

Nguyên nhân gây đột qụy não

Những dấu hiệu để nhận biết đột quỵ não là gì?

• Liệt mặt: nhận biết khi bảo người bệnh cười hoặc nhe răng;
• Liệt chi: nhận biết khi bảo người bệnh cử động tay hoặc chân;
• Bất thường về lời nói, ý thức: đột ngột nói ngọng, không hiểu lời nói hay khó nói, lú lẫn…

Nếu được cấp cứu kịp thời, tuỳ theo mức độ tổn thương mà bác sỹ sẽ quyết định can thiệp lấy máu tụ hoặc sử dụng thuốc làm tiêu huyết khối. Bệnh nhân sẽ có cơ hội hồi phục hoàn toàn.

Xử trí cơn đột quỵ não như thế nào?

• Đừng chần chừ, hãy gọi cấp cứu 115 để được đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt;
• Đỡ người bệnh khỏi té, ngã. Nếu người bệnh tỉnh táo, đặt năm tư thế đầu cao 30 độ để giảm áp lực nội sọ. Nếu buồn nôn và nôn hãy quay đầu người bệnh về một phía tránh sặc vào phổi;
• Nới bớt quần áo, để người bệnh nằm yên tĩnh, tránh ồn ào gây kích động và động viên, an ủi người bệnh;
• Không được cho người bệnh ăn hay uống khi chưa được phép của nhân viên y tế, phòng tránh nôn và sặc vào phổi. Viêm phổi do sặc là biến chứng nặng nề, điều trị rất khó khăn;
• Nếu người bệnh hôn mê, hãy kiểm soát đường thở. Đánh giá và làm theo quy trình ABC và kiên nhẫn chờ xe cấp cứu.

Cần lưu ý gì đối với trường hợp đột quỵ não?

• Hành động xoa bóp, bấm huyệt hoặc dùng kim chọc 10 đầu ngón chân, tay, đánh gió… sẽ kích thích gây đau và vô tình làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh;
• Không nên tự uống các loại thuốc khi chưa có ý kiến của các bác sỹ, bởi nguy cơ nôn sặc vào phổi rất cao, chưa kể bạn chưa biết loại tổn thương não của người bệnh là thiếu máu hay chảy máu;
• Khi có dấu hiệu đột quỵ, đừng cho người bệnh uống thuốc huyết áp khi chưa có sự đồng ý của bác sỹ. Bởi mức huyết áp tăng cao một phần là phản ứng để suy trì áp lực tưới máu lên não.

Cách phòng tránh đột qụy não như thế nào?

• Tránh các yếu tố nguy cơ bằng thói quen sống tích cực: Không lạm dụng bia rượu. Không hút thuốc lá hoặc sử dụng các chất kích thích. Tránh tình trạng béo phì bằng cách tập thể dục hàng ngày. Tránh tình trạng căng thẳng thần kinh quá mức và kéo dài. Chế độ ăn nên có nhiều rau, hoa quả. Hạn chế ăn quá mặn, quá nhiều mỡ động vật.
• Kiểm soát và điều trị tốt các bệnh: Đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh lý tim mạch…bằng cách đo huyết áp hằng ngày, kiểm soát tốt đường máu, lượng mỡ trong máu…

Đột quỵ có tái phát không và phải làm sao để phòng ngừa tái phát?